De parochie Sagrado Corazón de Jesús van Ypacaraí, de scholen en de gezinnen

De jongeren

Natuurlijk moeten de jongeren tot de hoofdrolspelers in de noodsituatie op het gebied van de opvoeding worden gerekend. Zij worden gemanipuleerd met valse noden, die vooral in een land als Paraguay heel hun zinloosheid laten zien. Het is belangrijk dat zij ontdekken dat de mens niet telt om wat hij heeft, maar om wat hij is. De beschaving van het hebben en lijken is ook voor hen die welke de waarden dicteert en zo ook de relaties in het gezin ontwricht: hoe vaak kwellen zij hun ouders langzaam om te krijgen wat hun vrienden hebben!

Het ontbreekt hun aan een serieuze school die hen op de toekomst voorbereidt, als het waar is dat de statistieken Paraguay op een van de laatste plaatsen zetten van de mondiale classificeringen betreffende de kwaliteit van het onderwijs. Lokalen en practica zijn schaars. Wanneer men eenmaal zijn papiertje heeft behaald, is vaak de enige manier om werk te vinden zijn eigen geweten te verkopen aan iemand met macht en zich aan te sluiten bij zijn groep.

Zij zijn slachtoffer van de crisis van het gezin, omdat zij worden behandeld als auto’s die hier en daar worden geparkeerd, met veel open wonden in hun hart.

Van deze jongeren zonder wortels en zonder doel, verwikkeld in een vloeibare maatschappij die de vader heeft vermoord en zonder referentiepunten is gebleven, mag men niet vragen dat zij ons hoop geven. Herhalen dat de jongeren onze hoop zijn – nu eens de hoop van de maatschappij, dan weer die van het land, dan weer die van de Kerk – is een van die gemeenplaatsen waarvan Emilio de dubbelzinnigheid naar voren heeft gebracht gedurende een van de vieringen met de studenten: “Men mag van de jongeren niet vragen dat zij ons hoop geven. Wij moeten die aan hen geven”. Omgeven door mensen in wie zij geen vertrouwen kunnen hebben, zoeken zij iemand op wie zij kunnen rekenen, die hun de zin van het leven kunnen geven.

En wie geen hoop heeft, maar die vraagt van de jongeren, kan niet opvoeden, omdat hij geen weg weet te wijzen. Wie geen geluk in zijn hart heeft, wie niet weet mee te delen dat er behalve alle moeilijkheden de mogelijkheid is van een mooi leven, brengt alleen maar droefheid over en belast de jongeren met zijn mislukkingen en berooft hen zo van hun toekomst en hun dromen.

Dromen: een ander woord dat in Paraguay is veranderd in een slogan zonder betekenis. Door uitdrukkingen als “Paraguay waarvan wij dromen” te herhalen is de werkelijkheid opgeslorpt door illusies en fantasie is inzet en werk de deur gewezen.

Zo vergeet men dat de enige tijd die de mens toebehoort, het heden is, niet de toekomst, in zover die niet in het heden ligt opgesloten, en niet het verleden, dat ons niet gevangen mag houden. Groeien wil ook zeggen niet blijven steken in wrok en bitterheid om een moeilijke jeugd, waarin men niet heeft gekregen waarop men recht had, door zich te onthouden van een oordeel over en een veroordeling van de eigen ouders. Het enig toelaatbare oordeel is dat van een ander leven dat de cirkel van het lijden van onschuldigen doorbreekt.

Vaak gevangenen van het verleden, kunnen de jongeren dat ook zijn van hun dromen, wanneer zij spelen volwassen te zijn en het niet zijn, wanneer zij niet bouwen aan een toekomst met verantwoordelijkheid, niet denken aan een echte, grote, eeuwige liefde en genoegen nemen met gevoelens van korte duur. De liefde zet aan tot bouwen, tot het hebben van iets van jezelf, tot het niet voortdurend moeten terugvallen op mama en papa, tot het begrijpen van de waarde van de dingen, van het offer waarmee die worden verkregen.

De ware droom is de ontdekking van de goddelijke vonk waarvan ieder de drager is en die hij geroepen is te ontwikkelen: alleen zo verwezenlijkt hij zijn leven.

Het verbond vernieuwen

Ten opzichte van deze noodsituatie is een nieuwe overeenkomst op het gebied van de opvoeding noodzakelijk. Uitgaande van de situatie in Latijns-Amerika, waarmee hij het meest vertrouwd is, stelde paus Franciscus om vervolgens andere landen in te sluiten:

“Ik dacht dat het alleen bestond in Latijns-Amerika of in enkele landen van Latijns-Amerika, dat ik het beste kende. Maar het bestaat in de hele wereld. Het is de overeenkomst op het gebied van de opvoeding, een overeenkomst die wordt gesloten tussen gezin, school, vaderland en cultuur. Die is verbroken, zeer verbroken, en kan niet worden hersteld. Een verbroken overeenkomst op het gebied van de opvoeding betekent dat hetzij de maatschappij, hetzij het gezin, hetzij de verschillende instellingen de opvoeding delegeren aan opvoedende instanties, aan docenten, die – in het algemeen slecht betaald – deze verantwoordelijkheid op hun schouders dragen en, als ze geen succes behalen, berispt worden. Maar niemand berispt de verschillende instellingen die de overeenkomst op het gebied van de opvoeding niet zijn nagekomen, deze hebben gedelegeerd aan de professionaliteit van een docent. Ik wil hulde brengen aan de docenten, omdat zij deze hete aardappel toegeschoven hebben gekregen en de moed hebben gehad om verder te gaan”^[1].

En bij een andere gelegenheid, toen hij zich de vraag over de oorzaken stelde, zei hij:

“Allerlei intellectuele ‘critici’ hebben op duizenden manieren de ouders tot zwijgen gebracht om de jongere generaties te beschermen tegen de – ware of vermeende – schade van de opvoeding in het gezin. Het gezin is onder andere beschuldigd van autoritarisme, favoritisme, conformisme, affectieve onderdrukking die conflicten veroorzaakt. Er is immers een breuk ontstaan tussen gezin en maatschappij, tussen gezin en school, de overeenkomst op het gebied van de opvoeding is vandaag verbroken; en zo is de overeenkomst op het gebied van de opvoeding tussen de maatschappij en het gezin in een crisis geraakt, omdat het wederzijds vertrouwen is ondermijnd. De symptomen zijn talrijk. Op school zijn bijvoorbeeld de betrekkingen tussen ouders en docenten aangetast. Soms zijn er spanningen en wederzijds wantrouwen; en de gevolgen komen natuurlijk neer op de kinderen”^[2].

Zonder deze overeenkomst is opvoeden verloren tijd, omdat de ene partij tegen de andere in roeit. Wanneer men op school en in het gezin een verschillend verhaal houdt en de waarden niet hetzelfde zijn, wanneer het gezin van binnen wordt verscheurd, wanneer de leraren alleen worden benoemd, omdat zij dicht bij een politicus staan, dan heeft een jongere geen richtlijnen meer.

Daarom zal men de noodsituatie op het gebied van de opvoeding nooit kunnen oplossen zonder een vernieuwing van de overeenkomst tussen gezin, school en maatschappij en door het wederzijds vertrouwen te herstellen.

De rol van de Kerk

De Kerk begunstigt een wederopleving van deze overeenkomst. Niet omdat zij de eigen invloed wil vergroten, zich ruimte wil toe-eigenen, beslag op iemand wil leggen, maar omdat zij dezelfde zorg deelt met wie werkelijk van de jongeren houdt, of dat nu de ouders, de leraren of de decision makers zijn. En voor die jongeren wil zij een mooi, gelukkig leven en zij is ervan overtuigd met allen een platform van samenwerking, te beginnen bij de rationaliteit die ons allen bindt, te kunnen vinden.

In deze dialoog en in dit gemeenschappelijk zoeken levert de Kerk haar specifieke bijdrage, die erin bestaat de wonden van het hart te helen, omdat ieder, ook al is hij in de steek gelaten door zijn ouders, God als vader en de Kerk als moeder heeft. Dat is de waardigheid van allen, ook de kleinsten, bevestigen, omdat Christus zijn bloed voor allen heeft vergoten. Dat is het perspectief verruimen door de dimensie van de innerlijkheid toe te voegen en zo te laten ontdekken dat het er niet om gaat een zondebok te vinden in anderen – of het nu de ouders zijn, de kinderen, de docenten of het ministerie –, maar binnen zichzelf nauwkeurig te zoeken. Dat is het beginsel van de persoonlijke verantwoordelijkheid opnieuw te bevestigen, dat voortkomt uit het bewustzijn van de vrije wil. Door een schepsel te ontrukken aan opvattingen die het een marionet in de handen van God zouden maken maakt men het de ouders mogelijk niet in de hieraan evenwijdig lopende vallen van permissiviteit en overdreven bescherming te lopen, die met de fundamentele vrijheid van ieder menselijk wezen niet op de verschuldigde wijze rekening houden.

Dit is het programma en de inzet van de parochie Sagrado Corazón de Jesús van Ypacaraí, in een houding van een gezond onderscheid, maar ook van hartelijke samenwerking met de scholen en de burgerlijke instellingen, opdat de jongeren van de stad een waardig, mooi en gelukkig leven kunnen hebben.

(Verzorgd door Michele Chiappo)

 ______________________

^[1] Paus Franciscus, Toespraak ter gelegenheid van de sluiting van het vierde Wereldcongres over de Opvoeding van de “Scholas Occurrentes” (5 februari 2015).

^[2] Paus Franciscus, Algemene audiëntie (20 mei 2015).

(Vertaald uit het Italiaans door Drs. H.M.G. Kretzers)

24/02/2024