Onze ervaring in België en Nederland
Ik ga al verschillende jaren ’s zondags naar parochies van de bisdommen Hasselt en Roermond om samen met enkele leden van mijn Gemeenschap de boeken te presenteren die door het Studiecentrum Redemptor hominis gepubliceerd zijn over thema’s die het geloof betreffen.
Deze geschriften worden gezien als een belangrijke bijdrage voor de vorming: dat helpt om opnieuw het geloof te ontdekken dat op deze plaatsen aan het verdwijnen is. Deze gebieden zijn immers in de loop van
enkele decennia van een vurig katholicisme overgegaan naar een radicale secularisatie.
De verandering is duidelijk, als men denkt dat in het verleden vanuit deze landen veel missionarissen zijn vertrokken, terwijl zij daarentegen vandaag de verkondiging krijgen van missionarissen die ook van andere continenten komen, zo zeggen mij de gesprekspartners die ik in de verschillende parochies tegenkom voor de presentatie van de boeken.
Nadat ik verschillende jaren in onze parochie van Ypacaraí (Paraguay) heb gewerkt, is het bezoeken van de parochies in zowel België als Nederland voor mij een avontuur en tegelijkertijd een uitdaging geweest. Alles was nieuw voor mij, van de cultuur en de organisatie van de maatschappij tot en met de manier waarop de godsdienstigheid wordt beleefd.
Wanneer ik deelnam aan de liturgievieringen, kwam ik onder de indruk van de schaarse frequentie ervan, die ieder jaar steeds minder wordt, en van de bijna algehele afwezigheid van jongeren en kinderen. Bovendien zijn veel kerken gesloten hetzij door een tekort aan fondsen om ze te beheren, hetzij door een gebrek aan priesters. De viering van de mis is over het algemeen goed verzorgd, ook als worden er soms, vooral in België, geïmproviseerde lezingen en eucharistische gebeden voorgesteld, iets wat mij hogelijk heeft verrast. Ik heb integendeel gemerkt dat men in het bisdom Roermond probeert altijd de drie lezingen in de zondagsmis te handhaven, te staan gedurende het bidden van het Gloria, het Credo en het Onzevader, en te knielen gedurende de consecratie.
In onze parochie van Ypacaraí, waaraan ik vaak terugdenk, zijn de mensen opgevoed voor een goed verzorgde viering, waarin respect en stilte heersen. De verwezenlijking van een “pastoraal van de intelligentie”, een permanente begeleiding die voorbereidt op de diepgaande maatschappelijke en culturele veranderingen, is ook buiten onze parochie een model geworden.
De parochies waar wij in de bisdommen Hasselt en Roermond komen, ontvangen ons altijd met veel hartelijkheid en sympathie. Ons getuigenis wordt gezien als een zending in onvruchtbare gebieden, een bijdrage aan de evangelisatie.
Een pastoor heeft ons tijdens de presentatie van onze publicaties gezegd dat onze taak als die van Johannes de Doper is: het is een verkondiging in de woestijn, waar de woestijn een leven is dat zich vult
met zeer veel activiteiten, terwijl men Jezus op de laatste plaats laat komen.
Verschillende priesters nodigen ons uit om onze missionaire inzet voort te zetten en moedig te zaaien in gebieden waar het geloof aan het uitdoven is. Soms zijn er priesters die zich bijna verontschuldigen voor de geringe deelname van de mensen, ook al behoren zij in feite tot degenen die het meest erin geïnteresseerd zijn om de parochianen te helpen op de weg van geloof en spreken van de moeilijkheden die de Kerk beleeft om naar perspectieven te zoeken, opdat zij een toekomst kan hebben.
Er zijn vervolgens parochies waarin de mensen meer belangstelling hebben voor lezen en zich ervoor inzetten om het eigen geloof te voeden en te versterken. Op deze plaatsen constateren de mensen zelf een afgenomen deelname, vooral na de pandemie.
Voor ons blijft de boodschap van paus Franciscus voor Wereldmissiedag van 2014 actueel:
“Laten wij ons niet de vreugde van de evangelisatie ontnemen! Ik nodig u uit om u onder te dompelen in de vreugde van de evangelie en een liefde te voeden die in staat is om jullie roeping en zending te verlichten. Ik spoor u aan om zich, als een innerlijke pelgrimstocht, de ‘eerste liefde’ te herinneren waarmee de Heer Jezus Christus het hart van ieder heeft verwarmd, niet door een gevoel van nostalgie, maar om te volharden in de vreugde”.
De moed om een kleine kudde te blijven
Gesprekken met enkele vrienden
De diepe crisis dat het christendom in Noord-Europa meemaakt heeft ons ertoe gebracht van gedachten te wisselen met enkele vrienden.
Thieu Plessers, deken van Beringen in het bisdom Hasselt, zegt: “Zoeken hoe ik het geloof kan delen met anderen is moeilijk geworden in een veranderde culturele context. Wie vandaag de keuze maakt om te
geloven weet zich niet meer gesteund door de omgeving. Geloven betekent zijn leven toevertrouwen aan God; in deze zin is geloven een heel dynamisch begrip. God roept op, Hij nodigt uit, Hij vraagt ons méér te reageren. We moeten daarom ook een statisch beeld van God loslaten. Wie geloven verschraalt tot statische, wettische afspraken ziet niet de kracht die Jezus eraan gaf. Zoeken, twijfelen, overwegen… horen bij het geloven. Engagement hoort ook bij het geloof. In het verleden behoorde men als christen in onze westerse maatschappij tot een grote groep en kwam het aan op volgzaamheid. Vandaag is het geloof van mensen een persoonlijke keuze en moet het verdiept worden. In onze cultuur menen een aantal mensen dat dit onnodig is, omdat het geklasseerd werd als deel uitmakend van het verleden. Zij staan niet open voor de gedachte dat geloof perspectieven opent voor de toekomst. Voor andere mensen is er wel de hunker naar verdieping, omdat zij aanvoelen dat Gods Geest een dynamiek, een kracht teweegbrengt die het leven betekenis geeft. Zulke mensen moeten worden bijgestaan. De parochiegemeenschappen zullen daarin dus moeten investeren. Vandaar het belang van het samenbrengen van mensen rond het woord van God, het aanbieden van geloofsgesprekken, het aanreiken van geestelijk voedsel in predicatie en via lectuur. De boeken van de Gemeenschap Redemptor hominis kunnen hierbij een passende hulp zijn. Laten we daarvoor de handen in elkaar slaan en trachten zout en licht te zijn op de plaats waar we leven”.
Wij hebben ook gesproken met drs. Marleen Van Eyken, werkzaam in de kerk van Genk in het bisdom Hasselt. Ook zij onderstreept het belang het perspectief van kleine groepen over te nemen, waarin men het geloof door middel van persoonlijke contacten kan versterken.
Volgens haar “is de huidige crisis minstens voor een deel toe te schrijven aan het verlies van het geloof dat Christus werkelijk aanwezig is in de Eucharistie. Vandaar de achteruitgang van het aantal kerkgangers op zondag, weinig belangstelling voor weekmissen, weinig aanbidding van het Heilig Sacrament. Onze dringende taak als katholieken is dat wij opnieuw ons bewust moeten zijn dat het mysterie van de Eucharistie in het middelpunt staat”.
Huub van Horne, pastoor van Castenray in het Noorden van het bisdom Roermond, dat het meest te lijden heeft van de gevolgen van de ontkerstening, zei tegen ons: “Ik heb altijd missionaris willen zijn en nu ik mij in deze geestelijke woestijn bevind, is het mij eindelijk duidelijk dat ik geroepen ben om het hier te zijn”.
Voor hem brengt crisis altijd een keuze met zich mee tussen twee richtingen: “De boodschap aanpassen aan het wereldse denken, of de moed hebben om klein te zijn”, als de kleine kudde waarover het evangelie het heeft. Met weinigen en onbetekenend zijn is niet het probleem; de authenticiteit en de eigen identiteit verliezen is het probleem.
Dit klein zijn maakt een meer op de persoon gerichte pastoraal mogelijk: “Omdat er numeriek niet meer zoveel gelovigen zijn – zo ging pastoor Huub verder – heb ik meer de kans om met die gelovigen die er nog zijn inhoudelijke gesprekken te voeren over het geloof en hen nog meer te verwijzen naar bijeenkomsten 
om het geloof te voeden.
De mensen ontbreekt het vaak aan begripscategorieën van het geloof, men moet geleidelijk beginnen, uitgaande van het ABC. In dit geval, degenen die zich nu nog aanmelden om een sacrament te ontvangen moeten wij niet in de kou laten staan, maar telkens kijken wat mogelijk en haalbaar is. Bovendien heb je in ontmoetingen die er dagelijks plaatsvinden, gauw in de gaten of er aanknopingspunten zijn om diepere gesprekken te voeren. Wanneer de gelegenheid zich voordoet, het Kairosmoment, moet je die gunstige gelegenheid aangrijpen om mensen vanuit je geloof in Jezus bezielen, door vooral te getuigen en niet zozeer door te overtuigen. Het is noodzakelijk serieus het gesprek aan te gaan, een dialoog te voeren. De moed te hebben om met mensen samen te bidden. Vergaderingen en bijeenkomsten leid ik in met een gebed. De geest van gebed vind ik zo belangrijk voor een vruchtbaar pastoraat”.
Voor Huub van Horne is het fundamenteel zich niet over te geven, maar verder te gaan, ook al ziet men geen directe vruchten: “Volwassenheid in het geloof kan alleen maar gevonden worden in standvastigheid. Nooit opgeven. Doorzettingsvermogen is in mijn ogen erg belangrijk. In de Jacobusbrief staat dat standvastigheid een bron van blijdschap is”.
Deze vrienden van ons beleven werkelijk het geloof met volharding en vreugde.
(Verzorgd door Anna Maria Tagliente)
(Vertaald uit het Italiaans door Drs. H.M.G. Kretzers)
12/03/2023