Het bisdom Hasselt valt samen met het gebied van de provincie Belgisch Limburg.

Het heeft een oppervlakte van 2.422 km2 en een bevolking van ongeveer 873.425 inwoners met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 361 inwoners per km2, en dat komt dicht bij het nationaal gemiddelde. In 2018 was het aantal vreemdelingen (bij de geboorte), aanwezig in de provincie gelijk aan 27,6% (7,6% Nederlanders, 5% Zuid-Europeanen, 5,4% Turken en 9,6 afkomstig van buiten Europa).

De aanwezigheid van vreemdelingen op Limburgse bodem komt vanaf het begin van de eerste jaren van de twintigste eeuw in het bijzonder naar voren. In de twintigste eeuw hebben vreemdelingen uit en van buiten Europa het merendeel gevormd van de arbeidskrachten in de steenkoolmijnen, die zijn geopend begin 1900 en aan het begin van de jaren ‘90 zijn gesloten; zij hebben het mogelijk gemaakt dat de provincie van een overwegend agrarische economie overging naar een industrieel niveau met een daaruit volgende sterke toename van de bevolking.

De bevolking is bedrijvig en het jaarlijkse inkomen per hoofd is 17.790 euro met een werkeloosheid van 6,34%. De taal is Nederlands. De hoofdstad van de provincie is Hasselt, dat ook de bisschopszetel van het bisdom is.

Het christendom verspreidde zich in deze gebieden in de vierde eeuw rond de stad Tongeren, waar de bisschop de heilige Servatius leefde. In de achtste eeuw kende het christendom een grote bloei. Vanaf deze periode maakte de christelijke bevolking van dit gebied gedurende meer dan duizend jaar deel uit van het bisdom Luik.

Pas na het Tweede Vaticaans Concilie werd Hasselt een op zichzelf staand bisdom dankzij het vasthoudend en nederig werk gedurende het Tweede Vaticaans Concilie van mgr. Jozef Maria Heuschen, een van de genieën van de “squadra belga”: hij had het losmaken van Hasselt van het bisdom Luik vurig gewenst.

Op 13 juni 1967 werd mgr. Jozef Maria Heuschen de eerste bisschop van Hasselt, terwijl het bisdom canoniek werd opgericht op 8 juli 1967. Hij wilde dat de visie van het Concilie in zijn bisdom werd toegepast door onder andere de vorming van het Volk van God, clerici en leken, en de deelname van de leken aan het leven van de kerkgemeenschap te bevorderen.

Als zijn goede hulpbisschop had hij mgr. Paul Schruers, op wie hij kon rekenen om het bestuur van het bisdom voort te zetten, vooral op ogenblikken van steeds grotere problemen, te wijten aan zijn gezondheid die ziekelijk was geworden door zijn inzet voor het Concilie, tijdens hetwelk hij intensief had gewerkt.

Op verzoek van mgr. Heuschen vestigde de Gemeenschap Redemptor hominis zich in 1975 in België. Door deze bisschop werd zij aan het begin van de jaren ‘80 canoniek erkend als “Pia Unio Redemptor hominis” om vervolgens de canonieke status van “Publieke Vereniging van gelovigen” te worden, waarmee het bisdom Hasselt het bisdom van de oprichting van de Gemeenschap werd.

Mgr. Schruers volgde op 15 december 1989 mgr. Heuschen op als bisschop van Hasselt. Als een evangelisch geïnspireerd man heeft hij altijd getracht de eenheid in de liefde van God te verwezenlijken en hij liet zich daarbij oriënteren door het charisma van Chiara Lubich, van wie hij een groot bewonderaar was. Hij had sterke banden met de over heel de wereld verspreide missies en trachtte altijd de christenen van zijn bisdom de liefde voor de missies mee te delen; in dit kader bracht hij ook een bezoek aan de missies in Kameroen die aan de Gemeenschap Redemptor hominis zijn toevertrouwd.

Bij het vinden van de lijnen die de vernieuwing van de pastoraal in zijn bisdom dragen, schrijft hij immers dat “de authentieke sleutels zijn: de gemeenschap van vrienden, het heldere Woord van Jezus dat ons uitdaagt; de vriendschap met de armen”.

Op 25 oktober 2004 werd mgr. Patrick Hoogmartens de derde bisschop van Hasselt. Hij heeft zeker van zijn voorganger de liefde voor de missielanden geërfd, die zich heeft geconcretiseerd in banden met enkele bisschoppen op andere continenten en ook in een directe kennis van de jonge Kerken. Mgr. Hoogmartens heeft in deze zin bezoeken aan onze missies Redemptor hominis in Kameroen en Paraguay gebracht.

Hij is ook de bisschop die vanaf de oprichting van het bisdom Hasselt het meest is geconfronteerd met het verschijnsel van de ontkerstening van deze gebieden van het oude christendom, dat in 2017 een percentage van 9,42% praktiserende katholieken in heel België te zien gaf, terwijl 52,76% van de bevolking in België, dat 11.431.000 inwoners telt, zich katholiek verklaart.

De sterke afname van de praktiserende katholieke bevolking heeft als gevolg gehad dat verschillende kerken aan de eredienst zijn onttrokken; het plan voor een diocesane structuur voor de naaste toekomst van Hasselt is het pastorale werk te concentreren in zeven dekenaten die 58 pastorale eenheden omvatten en zich uitstrekken over een gebied dat op het ogenblik 312 parochies telt. Het aantal actieve priesters in het bisdom Hasselt is op het ogenblik 117: 90 diocesane priesters en 27 religieuzen.

De uitdagingen waarvoor het bisdom Hasselt zich gesteld ziet, in een tijd dat de Kerk van Noord-Europa zich in het oog van de cycloon van een sterke secularisatie en een diepgaande verandering van de mensvisie bevindt, zijn veeleisend, zoals ze dat zijn voor al de streken van het oude christendom, dat, zo kan men best wel zeggen, strijden voor hun overleving.

In het bisdom Hasselt is de Gemeenschap Redemptor hominis op het ogenblik aanwezig in Genk, waar zich de centrale vestiging van de Gemeenschap bevindt. Hier is een uitgebreide bibliotheek met meer dan 30.000 boeken in het Italiaans, Nederlands, Frans en Spaans, verdeeld over twee gebouwen en geschikt om verschillende onderwerpen uit te diepen: theologie, spiritualiteit, sociologie, antropologie, psychologie, geschiedenis van de arbeidersbeweging, landen van de Derde Wereld, godsdienstgeschiedenis, missiologie, canoniek recht, geschiedenis, kerkgeschiedenis, filosofie, literatuur enz. Ook hierdoor is het karakter dat dit huis heeft gekregen, er een van Studiecentrum, een plaats waar men in verband met het Studiecentrum van Paraguay, Italië en Kameroen het belang onderstreept van de verspreiding van een pastoraal van het verstand, gebaseerd op de reflectie over en de verdieping van geloofsonderwerpen en zaken die betrekking hebben op het leven van de Kerk en de problemen die de huidige wereld interesseren. Het Studiecentrum biedt om te kunnen bijdragen aan de inspanning voor een nieuwe evangelisatie in de parochies die zowel in België als in Nederland in de weekenden worden bezocht, de verschenen uitgaven aan.

Maria Cristina Forconi

 

(Vertaald uit het Italiaans door Drs. H.M.G. Kretzers)