Een ontmoeting met Paulin Sebastien Poucouta

Wij hebben pater Paulin Poucouta in Leuven ontmoet tijdens een colloquium dat van 19 tot 21 november j.l. gehouden is over het thema “Mission hier, aujourd’hui et demain. Cent ans après Maximum Illud” (“Missie, gisteren, vandaag en morgen. Honderd jaar na Maximum Illud”).

Het colloquium was georganiseerd door “Missio”, een Belgische organisatie van de Pauselijke Missiewerken, in het bijzonder door pater Michel Coppin in samenwerking met de Faculteit Theologie van Leuven. Een van de drie dagen werd gehouden op Louvain-la-Neuve.

Er was vóór alles aandacht voor de geschiedenis van de missie ter gelegenheid van de viering van de verjaardag van de encycliek Maximum Illud van Benedictus XV. De tweede dag was er vervolgens een overzicht van de missieproblematiek in Afrika, Azië en Amerika. De aandacht was op de laatste dag ten slotte gericht op de moeilijkheden van de missie in België.

Onder de talrijke deelnemers aan dit colloquium was ter gelegenheid van zijn reis naar Europa ook de bisschop van Mbalmayo, mgr. Joseph-Marie Ndi-Okalla, vroeger hoogleraar missiologie. Ook aanwezig was mgr. Patrick Hoogmartens, bisschop van Hasselt, het bisdom waar onze Gemeenschap in België werkzaam is.

Het verschil in persoonlijkheid en benadering van de missie was zeer verrijkend, omdat men de vreugde en ook de zorgen van de universele Kerk kon horen en delen.

Onder hen die een bijdrage leverden aan het colloquium, was ook pater Paulin Poucouta. Wij hadden pater Poucouta voor het laatst gezien op de Université Catholique d’Afrique Centrale (UCAC) ter gelegenheid van de academische zitting ter ere van zijn afscheid die enkele maanden tevoren in Yaoundé door de Faculteit Theologie voor hem werd gehouden naar aanleiding van het feit dat hij zich terugtrok uit het onderwijs.

Op het colloquium van Leuven, waar wij elkaar weer hebben gezien, sprak hij over “De missie in de Bijbel”, een thema dat grote belangstelling wekte bij de deelnemers. Uit deze gelegenheid is het gesprek voortgekomen waarvan wij u hier verslag doen. Het herinnert ons eraan dat missie een getuigenis is van de verrezen Heer en dat zijn Woord een licht is voor onze voeten, ook in tijden van storm en kerkelijke broosheid.

• U bent emeritus hoogleraar van de Katholieke Universiteit van Centraal-Afrika van Yaoundé. U hebt tientallen jaren jonge seminaristen gevormd tot een verdiepte kennis van de Bijbel. Uw interpretatie van de Bijbel heeft accenten van de inculturatie in Afrika, zoals uw talrijke werken laten zien. U zet ook vandaag nog theologische en missionaire activiteiten voort. Zou u ons die kunnen noemen?

Ik ben inderdaad na een dertig jaar onderwijs in de Bijbel, waarvan meer dan twintig jaar aan de Faculteit Theologie van Yaoundé, met pensioen gegaan. Ik heb een jaar in mijn bisdom doorgebracht om weer enigszins te integreren en mijn talrijke boeken te actualiseren. Vervolgens ben ik als priester Fidei donum naar het bisdom Créteil in Frankrijk gegaan. Ik heb een opwindend jaar doorgebracht in de parochie van Kremlin Bicêtre en er zowel met mijn medebroeders in het priesterschap als met de parochianen broederlijke relaties ervaren.

Ik zou zo een pauze hebben willen inlassen met betrekking tot mijn theologisch en exegetisch werk, maar dat is niet mogelijk geweest. Ik ben sinds vele jaren inderdaad lid van talrijke theologische verenigingen en als zodanig word ik nog steeds vaak uitgenodigd voor voordrachten. En dat is ook het geval met dit colloquium dat in Leuven heeft plaatsgevonden. In Afrika word ik als deskundige nog steeds gevraagd voor colloquia en voordrachten als deskundige, ook al heb ik besloten enkele van die aanvragen af te wijzen. Op het ogenblik neem ik alleen nog maar uitnodigingen aan om deel te nemen aan colloquia en om een artikel te schrijven. Ik zou in het vervolg mijn persoonlijke activiteit van schrijven, vooral gebaseerd op herinneringen, willen hervatten, zoals ik dat gedaan heb bij de heruitgave in 2013 van de Handelingen van het belangrijke congres in 1972 over het zwarte Afrika en de Bijbel met een nawoord van mijn hand voor de uitgaven van de UCAC.

Ik laat aan de jongeren het werk van de perspectieven in de Afrikaanse theologie over. Ik wil mij veeleer bezighouden met het werk van de herinnering en hun zo de instrumenten geven voor dit werk van perspectief. Zoals het Chinees spreekwoord zegt, “openen de ouderen de deur, maar is het aan de jongeren er binnen te gaan, als ze dat willen...”.

• U bent werkzaam in de COMITHEOL, de Theologische Commissie van de SCEAM, het Symposium van de Bisschoppenconferenties van Afrika en Madagaskar. Hoe is het jubileum van 50 jaar van dat Symposium beleefd, dat afgelopen juli in Oeganda werd gehouden? Wat zijn de belangrijkste theologische en missionaire lijnen geweest die in de loop van dit jaar van viering en reflectie naar voren zijn gebracht?

Er is mij inderdaad reeds sinds vele jaren gevraagd deel uit te maken van de Theologische Commissie van het Symposium van de Bisschoppenconferenties van Afrika en Madagaskar. Het is een orgaan van dat Symposium (afgekort SCEAM), waaraan om een deskundige bijdrage wordt gevraagd, in het bijzonder gedurende de grote gebeurtenissen die het leven van het Symposium, zoals de algemene vergaderingen, kenmerken. Afgelopen juli werd in Kampala zowel de 18^de algemene plenaire vergadering van het Symposium gehouden als de 50 jaar van het ontstaan van de SCEAM gevierd. Dit ontstaan vond immers in Kampala plaats ter gelegenheid van het bezoek van paus Paulus VI aan Afrika, die was gekomen om de martelaren van Oeganda te eren, die tijdens het Tweede Vaticaans Concilie heilig waren verklaard.

Dit jubileum is een ogenblik van herdenking geweest om al datgene te vieren dat de Heer door de SCEAM zowel op het niveau van de organisatie als van de reflectie en socio-politieke inzet heeft verwezenlijkt. Het wilde een ogenblik van metanoia, van bekering, zijn. In deze zin werd het jubileumjaar minutieus voorbereid met een liturgische kalender voor de overdenking van het Woord van God, dat de Kerkfamilie van God in Afrika vragen stelde tot bekering van de harten en de instellingen.

Het jubileum was een uitnodiging om terug te keren tot de fundamenten van ons geloof, onze missie en onze theologie, vandaar het thema: “Kerkfamilie van God die in Afrika is, vier uw jubileum! Verkondig onze Heer Jezus Christus”.

Behalve de Slotboodschap van het jubileum zal over enkele maanden een “Document van Kampala” verschijnen, dat de richtlijnen van de SCEAM voor de komende jaren zal geven. Ik hoop dat deze bijdragen het geheel van de Kerk van het continent zullen mobiliseren, op de eerste plaats de theologen, de vormingsinstituten, de herders en zeker ook de maatschappelijke communicatiemiddelen.

(Verzorgd door Antonietta Cipollini)

(Wordt vervolgd)

(Vertaald uit het Italiaans door Drs. H.M.G. Kretzers)

31/01/2020