Wij bieden onze lezers een samenvatting aan van een homilie die Emilio enkele jaren geleden hield in de parochie Sagrado Corazón de Jesús van Ypacaraí en waarin hij de gelovigen uitnodigde na te denken over het belang van de huidige tijd te profiteren.

In tegenwoordigheid van de gelovigen van de parochie van Ypacaraí hernam en becommentarieerde Emilio een vers uit de Brief van de heilige Paulus aan de Efeziërs die de liturgie van de dag bood en sprak hij een homilie uit die uitnodigde om na te denken over hoe de huidige tijd de tijd is van de verstandige mens, de tijd van de christen.

De heilige Paulus schreef aan de Efeziërs:

“Let dus nauwkeurig op hoe ge u gedraagt: als verstandige mensen, niet als dwazen. Benut de gunstige gelegenheid want de tijden zijn slecht” (Ef. 5, 15-16).

De huidige tijd beleven

Wanneer de apostel Paulus de christenen van Efeze aanspoort te letten op het eigen gedrag, geeft hij de reden, “het waarom” aan, waarop zij moeten letten. Dit “waarom” leidt een antwoord in: men moet letten op het eigen gedrag, omdat de tijden slecht zijn.

Het gaat er dus niet om te gaan zien en op te sporen waarom de heilige Paulus de tijden waarin hij leefde, slecht noemt, daar hij, als hij vandaag zou leven, precies hetzelfde zou zeggen.

Het is een veeleer wijd verbreide gewoonte te klagen over de huidige tijd, zijn beklag te doen, te treuren over een geïdealiseerd verleden of zich met illusies en verkeerd gevestigde verwachtingen te richten op de toekomst. Wij klagen over het heden, betreuren de ongerechtigheid ervan en leggen het goede altijd in het verleden of in de toekomst.

Men hoort vooral door mensen van een bepaalde leeftijd vaak zeggen: “Ach, in mijn tijd deed men dit niet, gebeurde dat niet...! Vroeger was het anders...! Het waren andere tijden...!”.

In Paraguay kennen allen de guaranì mythe die vertelt over het zoeken naar een land zonder kwaad (la tierra sin mal) als een onophoudelijk zoeken naar een verloren paradijs, een bevoorrechte, onverwoestbare plaats, waar de aarde vanzelf haar vruchten voortbrengt en waar geen lijden en dood bestaat. Het is de ideale plaats van de volmaaktheid die in het verleden bestond en wordt gezocht in de toekomst, maar die nooit in het heden is.

Ook in de culturen van westers-Griekse oorsprong bestaat dit heimwee naar en idealiseren van het verleden, wanneer verwezen wordt naar het mythische gouden tijdperk, de beginfase van de mensheid, toen de mens in een ideale en utopische toestand van zuiverheid en onsterfelijkheid leefde.

Het heden is echter de tijd die aan de mens wordt gegeven, en het is verkeerd te denken dat al het goede en al het kwade in het verleden of in de toekomst gelegen is: goed en kwaad zijn altijd aanwezig en met elkaar vermengd in welke tijd van de mensheid dan ook, ook in die waarin wij vandaag leven.

De hindernis waarmee wij ons moeten meten op de weg van het leven, is ons gedrag in het leven van iedere dag, omdat wij het goede en het kwade in het verstrijken van onze dagen tegenkomen.

Alle tijden van de mens worden getekend door de moeilijkheden van de weg. Soms hebben de problemen een gemeenschappelijke en maatschappelijke dimensie, andere keren betreffen ze ons persoonlijk of de kring van de familie. Dat is een aspect van het menselijk bestaan dat ons in de dagelijkse strijd uitdaagt te midden van allerlei moeilijkheden, die ons echter tegelijkertijd de mogelijkheid geven om te groeien en steeds dichter bij de volheid van het mens te komen waartoe wij geroepen zijn. In deze zin zijn de tijden tegelijkertijd goed en slecht.

De slechte tijden wekken gevoelens op, brengen houdingen voort en bevorderen gedragingen die ons ten goede of ten kwade kunnen veranderen. Als wij niet waakzaam zijn, als wij niet alert, oplettend en op onze hoede zijn, worden wij blootgesteld aan negatieve gevolgen voor ons leven.

Daarom spoort de heilige Paulus aan te profiteren van de huidige tijd door te letten op ons gedrag, omdat de tijd die de mens als zodanig toebehoort, het heden is.

Maar hoe kan men profiteren van de huidige tijd? Door te letten op ons gedrag, zegt de heilige Paulus tegen ons, door te denken aan de manier waarop wij leven, door hierover te waken en niet als onverstandigen en dwazen te handelen.

Zich gedragen als verstandige mensen

De dwaas is wie niet overeenkomstig de rede handelt en vergeet dat de mens het enige levende wezen is dat het vermogen van de intelligentie heeft. Hij is begiftigd met rede, logica, hij heeft het vermogen iets redelijks op te bouwen overeenkomstig het stempel dat God op zijn geest heeft gedrukt.

Iedere mens wordt als een intelligente persoon geboren die in zijn leven geroepen is om deze gave te ontwikkelen. Intelligentie brengt het vermogen om na te denken, te lezen binnen de dingen, te zien wat de structuur van de werkelijkheid is, met zich mee. De onverstandige is daarentegen hij die voortgaat zonder na te denken.

Vaak ziet men alleen maar het genoegen van het huidige ogenblik en overweegt men niet de gevolgen van wat men doet. Dat is het gedrag van de onverstandige: men denkt niet na, omdat nadenken betekent weten dat, wanneer men een daad stelt, deze gevolgen heeft.

De gevallen, te beginnen bij de eenvoudigste dingen in het dagelijks leven, die wij in overweging kunnen nemen, zijn talrijk.

Bijvoorbeeld, wanneer wij eten, gebeurt het dat wij niet nadenken over de gevolgen die precies op tijd komen, als wij slecht of op een onevenwichtige wijze eten. Op het ogenblik van handelen denken wij alleen maar aan het genoegen dat wij ervaren, aan de smaak van het eten, maar wij verwaarlozen de gevolgen die vroeg of laat zullen komen.

Om een ander voorbeeld te geven, het gebeurt dat iemand dronken wordt, vervolgens de auto neemt en rijdt. Het ongeluk dat hij veroorzaakt, is het gevolg van een voorafgaand onbezonnen en onverantwoordelijk handelen, van een niet erover nagedacht hebben dat men niet dronken mag worden, als men moet rijden.

Als men graag rookt en veel sigaretten per dag rookt, is er tegelijkertijd vaak niets meer aan te doen, wanneer de gevolgen zichtbaar worden. Hoe vaak laat de autopsie van verstokte rokers volkomen zwarte en verbrande longen zien!

Zich gedragen en handelen zonder na te denken, zonder te denken aan de toekomstige gevolgen van een daad is eigen aan een dom iemand. Het is noodzakelijk voortdurend te waken over ons gedrag, na te denken alvorens te handelen en wij moeten altijd weten dat wat men doet, gevolgen heeft.

Voor ouders en opvoeders in het algemeen is het belangrijk de kinderen van kleins af aan eraan te laten wennen na te denken, te leren dat wat men ook doet, voorafgegaan moet worden door een logica, ertoe op te voeden niet als dwazen te handelen om gevolgen te vermijden die men niet kan herstellen.

Een verstandig iemand wacht niet op morgen om te handelen. Hij weet dat de dingen op het huidige ogenblik gedaan moeten worden, omdat niemand de zekerheid heeft dat hij een morgen heeft, niet weet of hij de morgen erna weer zal kunnen opstaan, en geen rust heeft, totdat hij doet wat hij moet doen.

Daarom is het eigen aan dwazen uit te stellen tot morgen wat men vandaag kan doen.

Zin geven aan het eigen leven

Men kan niet leven zonder het waarom te weten van hetgeen men aan het doen is, en zonder een antwoord te geven op de fundamentele vraag van ons leven: “Ik ben op weg, maar waarheen?”. Men kan niet leven zonder te weten waarheen wij gaan en waarvandaan wij komen.

Om goed, rustig te leven is het noodzakelijk onontbeerlijke antwoorden te geven op de fundamentele vragen van het leven: “Waarom leef ik?”. “Voor wie leef ik?”. “Wat is de zin van mijn leven?”. “Wat is de zin van het lijden, het kwaad, de dood?”.

Welnu, de enige mogelijkheid die ieder heeft, is goed te profiteren van het heden zonder te vluchten in het heimwee naar een verleden dat al voorbij is, en evenmin in de droom van een toekomst die misschien niet zal komen, omdat het heden in de tussentijd ontglipt en er niet wordt verwezenlijkt wat men vandaag moet doen.

Ieder moet weten te profiteren van deze tijden die zoals alle tijden goed en slecht zijn, bepaalde mogelijkheden ontzeggen, maar andere toestaan en altijd de mogelijkheid bieden om verstandige mensen te zijn, goed te leven in de volheid van de gaven die God aan ieder heeft geschonken.

(Verzorgd door Emanuela Furlanetto)

(Vertaald uit het Italiaans door Drs. H.M.G. Kretzers)

16/03/2025