Kort voor het consistorie van februari 2001, waarin mgr. Jorge Bergoglio kardinaal werd gecreëerd, verwezenlijkte de journaliste 
Elisabetta Piqué, correspondent in Italië van het Argentijnse dagblad “La Nación”, het enige interview dat door de nieuwe kardinaal werd toegestaan. Zijzelf had vervolgens – enkele dagen voor een ander consistorie in februari 2015 – in een gesprek met Radio Vaticana de gelegenheid over haar herinneringen aan die eerste ontmoeting met de toekomstige paus te spreken. De interviewer die onderstreepte hoe kardinaal Bergoglio geen feesten of geschenken wilde en had gevraagd dat niemand hem vanuit Buenos Aires vergezelde, waarbij hij vrienden, medebroeders en gelovigen uitnodigde om wat ze zouden uitgeven voor de reis en het verblijf te bestemmen voor de armen, antwoordde de journaliste – en vervolgens ook biografe van paus Franciscus –:
“Precies! En dat is wat hij vervolgens ook gedaan heeft, toen hij tot paus werd gekozen: ‘Kom niet! Kom niet naar Rome voor de mis van de inauguratie – zo heeft hij gezegd – geef het geld voor een ticket uit om het aan de armen te geven’. Precies dezezelfde houding, altijd denkend aan de laatsten. Dan is er vervolgens het verhaal over zijn kleding: hij heeft die van zijn voorganger, aartsbisschop Quarracino, in orde laten maken. Wat een nederigheid!”.
Piqué bracht ook naar voren dat betreffende de door haar gemaakte opmerking “Uiteindelijk kardinaal worden is als de top bereiken” de toekomstige paus bezwaar had gemaakt:
“Nee, nee! Ik beleef dit religieus en bid. Ik beleef het niet als ben ik ergens gekomen... Iedere opgang betekent een afdaling en men moet afdalen om beter te dienen”.
De interviewer van Radio Vaticana drong vervolgens bij haar aan over de betekenis van die gebaren en beweringen en vroeg haar:
“Velen hebben ook ter gelegenheid van dit laatste consistorie enkele dagen geleden deze oproepen van paus Franciscus tot soberheid, dienstbaarheid, gericht tot alle, maar duidelijk vooral aan de nieuwe kardinalen, onderstreept. De wijze waarop hijzelf in de 12 jaar als kardinaal geleefd heeft...”.
En Piqué antwoordde:
“Hij spreekt altijd over bisschoppen die geen vorsten moeten zijn, die niet als een vorst moeten leven. In deze zin weten wij dat hij, toen hij aartsbisschop van Buenos Aires en kardinaal was, nooit is gaan wonen in de residentie van de aartsbisschop, nooit een auto met chauffeur heeft gewild; hij ging te voet door Buenos Aires, met de metro... Een leven dus dat waarlijk werd getekend door strengheid, nederigheid. Hij is altijd een voorbeeld geweest en dat weet wie hem heeft leren kennen”.
Ik begrijp de andere een en veertig kardinalen die in dat consistorie van februari 2001 werden gecreëerd (het grootste aantal in de geschiedenis van de Kerk) volkomen – en ik zou mij er wel voor hoeden om wat voor commentaar dan ook te leveren dat van geen respect ten opzichte van hen zou kunnen schijnen – die om verschillende redenen ervoor kozen zich te laten begeleiden
en te laten fêteren. Ik voel echter een diepere affiniteit met het gebaar van hem die bestemd was om paus Franciscus te worden.
Het interview van Piqué kwam weer bij mij op in deze dagen die de gebeurtenis van een nieuw consistorie hebben gezien. Verschillende analisten hebben benadrukt hoe de keuze van de nieuwe kardinalen toe te schrijven is aan zeer persoonlijke criteria van paus Franciscus, die geen rekening heeft gehouden met de zetels die traditioneel een kardinaal leveren of met de elementen in de individuele curricula die gewoonlijk gericht waren op de toekenning van het purper. De verklaring die over het algemeen door de analisten werd gegeven voor deze keuzes, is dat er een bijzondere overeenstemming moet zijn tussen de Heilige Vader en de nieuwe kardinalen, van wie wordt verwacht dat zij zijn eenvoudige stijl en keuzes delen, die vanaf het begin van zijn pontificaat de publieke opinie hebben getroffen.
Ik heb echter in de kranten gelezen over het talrijke gevolg dat de nieuwe kardinalen heeft begeleid op intercontinentale reizen, over prelaten die uit verre, door ellende geteisterde landen zich hebben verenigd voor de reis naar Rome om de pas tot kardinaal gecreëerde vriend nabij te zijn, over grote gezelschappen van overheidsinstanties en politici die met publiek geld (en de onvermijdelijke kritiek en polemiek) bij de gebeurtenis aanwezig hebben willen zijn. Ik heb gelezen over lange feestelijkheden, eerst in Rome en vervolgens bij de terugkeer in het land van oorsprong, over bezoeken aan de bekende en exclusieve “Firma Annibale Gammarelli” voor het kopen van een kardinaalsgewaad, dat in het land waar men vandaan komt, evenveel kost als het jaarinkomen van een arbeider.
Ik lees dit alles en zeg tegen mezelf dat tussen woorden en daden vaak een aanzienlijke verschil blijft bestaan.
(Vertaald uit het Italiaans door Drs. H.M.G. Kretzers)
29/10/2022