Wachter van een nieuwe dag voor Afrika

Floribert Bwana Chui Bin Kisiti, een jonge christen van de Democratische Republiek Kongo (DRK), wees moedig de heersende logica van de corruptie af: als beambte bij de douane van Goma blokkeerde hij bedorven voedsel en werd hierom bedreigd, vervolgens ontvoerd en gemarteld. Uiteindelijk werd Floribert gedood tussen 7 en 9 juli 2007 en achtergelaten aan de rand van een straat van de stad. Hij was 26 jaar.

Met zijn marteldood legde hij getuigenis af van het belang om consequent en met liefde voor Christus en de armen, de eerste slachtoffers van de gevolgen van de corruptie, Hem te volgen.

Hij is door de Kerk om zijn heldhaftige deugde erkend als Dienaar Gods. Op 25 november 2024 heeft de paus het Dicasterie voor de heiligverklaringen gemachtigd het decreet te promulgeren dat de marteldood van Floribert erkent^[1] .

Floribert laat ons ook vandaag nog zien dat alleen het persoonlijke getuigenis het zaad is dat een duurzame verandering zal kunnen verwezenlijken in het hart van de tegenstellingen in Afrika en de wereld.

Wij zijn geboren om grootste dingen te verwezenlijken

Wij dringen dieper door in het verloop van het jonge leven van Floribert Bwana Chui die ten koste van het leven zelf de keuze heeft doen rijpen om veeleer de zich verbreidende corruptie af te wijzen in zijn land en in het bijzonder in Goma^[2] – de stad van Noord-Kiwu in de DRK, waar hij leefde en werkte – dan het leven van de volken in gevaar te brengen^[3].

De getuigenissen van de familie en zijn vrienden betreffende Floribert brengen de figuur terug van een jonge man vol initiatieven en hoop voor de toekomst van zijn land.

Hij wordt op 13 juni 1981 geboren uit een gezin dat als welgesteld omschreven kan worden, in de context van Goma: zijn vader was een bankfunctionaris en zijn moeder een politieambtenaar. Floribert woont vanaf vier jaar bij zijn vader, omdat zijn ouders gescheiden waren. Zijn vader zorgt voor hem en moedigt hem door hem na zijn lagere school in te schrijven bij de beste middelbare privéscholen en de universiteit van Goma aan de rechtenfaculteit.

Floribert is intelligent, nieuwsgierig, bespiegelend en tegelijkertijd een extrovert en goed communicator; hij knoopt gemakkelijk vriendschappelijke relaties aan en bekommert zich om degenen die niet dezelfde mogelijkheden van leven en studie als hij hebben gehad.

Gedurende zijn studie besluit hij zich in te zetten in een arme en beruchte wijk van Goma, Birere, en met Dominique Ruzingue, een vriend, sticht hij een vereniging die binnen korte tijd een honderdtal aanhangers zal tellen. Zij organiseren studiegroepen en geven gratis repetities aan de jongeren. Om aan de stigmatisering van de wijk (de jongeren van de wijk spraken alleen Swahili, de lokale taal, in zoverre ze niet naar school gingen), organiseren een theatervoorstelling in het Frans, om te laten zien dat het mogelijk was een gemarginaliseerde generatie, die het slachtoffer van vooroordelen was, te bevrijden.

Dominique, die hem bij dit avontuur begeleidde, zal zeggen dat Floribert grote ambities had: hij was ervan overtuigd dat zij geboren waren om grootste dingen te verwezenlijken, om de werkelijkheid te veranderen en invloed te hebben op de geschiedenis^[4].

Zijn ambities waren gebaseerd op zijn geloof; hij zei tegen een van zijn broers, Trésor, dat het christendom brenger van het heil was, in zoverre het God is die de wereld verandert.

Floribert neemt deel aan het parochieleven en de liturgische vieringen ervan. Als actief lid van het koor houdt hij van zingen.

De bisschoppenconferentie van de DRK en de diocesane Kerk nodigen uit tot een inzet op burgerlijk vlak en Floribert voelt zich in harmonie met deze richting.

Het is een weg van burgerlijke en religieuze gedrevenheid die Floribert ertoe zal brengen de mogelijkheid van de dood te aanvaarden door corruptie af te wijzen.

De context van de grensstad Goma en van Kiwu wordt zeer gepolariseerd vanuit een etnisch standpunt, maar Floribert droomt van de vrede tussen de autochtone en Rwandese bevolkingsgroepen en verlangt naar gerechtigheid in de hele natie.

Dit aspect van het leven van Floribert is veelbetekenend voor zijn persoonlijkheid en overtuigingen. Nog op de universiteit sluit Floribert zich aan bij een studentenvereniging die dicht bij de (in de DRK aanwezige) Rwandese maatschappelijke platformen staat die deze idealen promoten; hij staat steeds op de eerste rij bij de inzet voor de verwezenlijking ervan. Hij doet dit oprecht zonder zich te bekommeren om het oordeel van de autochtonen, die hem beschouwen als een “verrader” die banden heeft met de Rwandezen. Sommigen beschouwen hem als naïef ten opzichte van de etnische en politieke manipulaties van de laatstgenoemden. Maar dat is voor hem niet van belang; voor Floribert was het noodzakelijk de geschiedenis te veranderen door zich te engageren.

Hij las heel graag boeken over geschiedenis en economie. Boeken zijn de enige schat die hem begeleidt, wanneer hij zich verplaatst, en die hij na zijn dood zal achterlaten na gul voor de anderen wat hij had verdiend, uitgegeven te hebben.

Hij reist veel in de streken van Kiwu en in Rwanda. Hij plant een symposium van de studenten van de DRK om zijn vredesidealen door te geven, maar de context van de oorlog zal veel moeilijkheden veroorzaken voor de organisatie ervan. Uiteindelijk zal het symposium dat ten opzichte van het oorspronkelijke project al bijgesteld is, niet gehouden worden. Dat ten gevolge van de uitbarsting van de vulkaan die zich dicht bij Goma verheft, de Nyiragongo. De lavastroom veroorzaakt een verdeling van de stad Goma in tweeën, die verandert in een plaats van lijden en de grootste ellende.

Ondanks het feit dat ook zijn huis door de uitbarsting is verwoest, komt Floribert in actie voor de verdeling van de hulp, samen met de Gemeenschap van Sant’Egidio, die als antwoord op die nood meer geïntegreerd was in en zich ingezet had voor de stad.

Door het lijden van het volk te delen verdiept hij de dienst aan de armsten. Hij beleeft met de Gemeenschap van Sant’Egidio meer de dimensie van het gebed en het luisteren naar het woord van God, dat hij beschouwt als bron van troost en vreugde, verantwoordelijkheid en engagement.

En Floribert engageert zich werkelijk ten diepste voor de jongeren; zijn vrienden herinneren aan het werk dat hij verwezenlijkte met de straatkinderen met een voortdurende aanwezigheid, overtuigd als hij ervan was dat zij vooral behoefte hadden aan liefde; zijn aandacht voor de mogelijkheid om hen weer te voegen in het maatschappelijk leven was vervolgens opmerkelijk.

Het proces van de verinnerlijking van het geloof van Floribert gaat hand in hand met zijn inzet en het feit dat hij de armen nabij is.

Evenals het merendeel van de jongeren droomt Floribert ook ervan een gezin te stichten: hij heeft een verloofde, Gisèle, die zal getuigen van het enthousiasme van zijn dromen en zijn diep religieuze geest.

Na op briljante wijze zijn rechtenstudie te hebben afgerond zet Floribert zich ook in de politiek in binnen de context van de nationale wederopbouw; hij zet zichzelf op het spel voor een land waar gerechtigheid kan heersen. Hij doet dat als een vrij man “die voor niemand rent”, zoals hij in een interview dat hij in die periode gaf, had gezegd^[5].

De presidents- en provinciale verkiezingen van 2006 markeren integendeel een mislukking van de politieke groepering waarbij hij had gestreden, en veroorzaken een verdere radicalisering van de polarisatie en een geest van etnische revanche in Kiwu.

Wij kunnen ons voorstellen wat voor een grote teleurstelling dit alles is geweest voor Floribert die in de politiek de verlenging had gezien van zijn inzet voor de rechten van de mens en voor de armen!

Antonietta Cipollini

(Wordt vervolgd)

 _________________

^[1] Vgl. https://www.causesanti.va/it/archivio-del-dicastero-cause-santi/promulgazione-decreti/decreti-pubblicati-nel-2024.html

^[2] De corruptieperceptie-index (CPI) van het internationale orgaan Transparency International classificeert de landen op grond van de corruptie die wordt waargenomen in de publieke sector. De uiteindelijke score wordt bepaald op grond van een schaal die gaat van 0 (een hoog niveau van waargenomen corruptie) tot 100 (een laag niveau van waargenomen corruptie). De Democratische Republiek Kongo registreerde in 2023 een score van 20 op 100 en plaatste zich zo onder de meest corrupte landen van de wereld, vgl. transparency.org/en/news/cpi-2023-subsaharan-africa-corruption-impunity-civic-space-access-justice

^[3] Voor een diepere kennis van het leven, de marteldood van Floribert en de historische context van de DRK wijzen wij op: F. De Palma, Il prezzo di due mani pulite. Un giovane contro la corruzione nella Repubblica Democratica del Congo, Paoline, Milano 2015, 2^ª edizione.

^[4] Vgl. F. De Palma, Il prezzo di due mani pulite..., 67.

^[5] Vgl. F. De Palma, Il prezzo di due mani pulite..., 102.

(Vertaald uit het Italiaans door Drs.H.M.G. Kretzers)

20/02/2025